- Home
- Hoe de energietransitie kansen creëert voor onderwijs
Hoe de energietransitie kansen creëert voor onderwijs
Net als andere sectoren kan het onderwijs niet om het thema duurzaamheid heen. Mbo’s, hbo’s en universiteiten moeten voldoen aan de overheidsdoelstellingen: een CO2-reductie van 49 procent in 2030 en 95 procent in 2050. Daarnaast speelt duurzaamheid voor jongeren steeds vaker een doorslaggevende rol in hun studiekeuze. Bij Croonwolter&dros kennen we de uitdagingen van onderwijsinstellingen en bieden we de juiste oplossingen voor een geslaagde en voordelige energietransitie.
Twee soorten gebouwen
Eric Oosterkamp, salesmanager voor de regio Noord- en Oost-Nederland, maakt onderscheid tussen twee doelgroepen in de onderwijssector. ’We hebben enerzijds te maken met de universiteiten met hun grote campuscomplexen en anderzijds met de mbo’s en hbo’s die zich in de regel in één gebouw bevinden. Bij die eerste zien we veel verouderde gebouwen, waarbij de noodzakelijke verduurzaming zowel bouwkundig als technisch van aard is. Mbo- en hbo-locaties zijn vaak recenter gebouwd en kunnen de eerste stappen van de verduurzaming al maken door technische onderdelen te vervangen voor een duurzaam alternatief, zoals ledverlichting of energiezuinige filters voor de luchtbehandeling.’
Lees hier meer over onze werkzaamheden voor de onderwijssector.
“De eerste 10 tot 20 procent besparingen kunnen we goedkoop en gemakkelijk behalen door kritisch te kijken naar de bestaande situatie.”
Eric Oosterkamp, salesmanager regio Noord- en Oost-Nederland
Laaghangend fruit
Bij alle onderwijsprojecten kijkt Croonwolter&dros zowel naar de korte als de lange termijn. ‘De eerste besparingen kunnen we goedkoop en gemakkelijk behalen door kritisch te kijken naar de bestaande situatie. Zijn de installaties optimaal ingeregeld? Zijn er warmtepieken? Gaan de installaties wel uit als er geen studenten zijn? Daarmee behaal je zomaar 10 tot 20 procent energiebesparing’, aldus Oosterkamp. ‘Vervolgens gaan we dieper op de situatie in met onze zogenaamde CSR-managementtool, waarmee we de gebouwen bouwkundig en technisch doormeten. Vanuit deze scan berekenen we nauwkeurig wat we kunnen bereiken met de verschillende oplossingen die we bieden. En welke kosten en baten we mogen verwachten.’
De gebouwde omgeving in transitie. Hoe flexibele oplossingen zorgen voor een duurzame toekomst
Betere leerprestaties door gebouwmanagementsysteem
‘Luchtkwaliteit is ontzettend belangrijk op scholen’, zegt Joyce van de Velde, manager Smart Buildings. ‘Het CO2-gehalte in de ruimte heeft een grote invloed op werk- en leerprestaties. Daarom zijn de juiste systemen voor luchtzuivering, maar ook voor temperatuur- en klimaatregeling, onmisbaar. Het belang daarvan is door corona alleen maar toegenomen. Bovendien heb je bij onderwijsinstellingen te maken met grote ruimtes en wisselende hoeveelheden studenten. En zijn het meestal niet de meest luxe uitgeruste of hightech-gebouwen.’ Dat alles maakt het een flinke uitdaging om in een school- of universiteitsgebouw het juiste binnenklimaat te bereiken en tegelijkertijd te letten op het energieverbruik.
Doordat het Truestate-systeem de installaties afstemt op gebruikspatronen, bespaar je veel energie.
Meer inzicht in gebouwgebruik
Om die uitdagingen te tackelen, ontwikkelde Croonwolter&dros het unieke gebouwbeheersysteem Truestate. Met sensoren meet het systeem hoeveel personen zich op een specifieke locatie in het gebouw bevinden. Het slimme algoritme herkent daarin patronen en stuurt op basis daarvan de verwarming, verlichting, luchtzuiverings- en andere installaties aan. Van de Velde: ‘Het is ook mogelijk om een alarm in te stellen, bijvoorbeeld voor als het CO2-gehalte te hoog wordt of de temperatuur een bepaalde boven- of ondergrens bereikt. Dan kun je de installaties handmatig bijstellen.’
Optimale lokaalbezetting
De aanwezigheidsmetingen dragen eveneens bij aan een efficiënter gebouwgebruik. ‘Je ziet weleens te veel studenten in een te kleine ruimte, terwijl er verderop een groter lokaal leegstaat’, zegt Van de Velde. ‘Met de Truestate-app heb je in een oogopslag inzicht in de optimale lokaalbezetting.’ Het ROC Zwolle gebruikt het Truestate-platform al, onder meer om de lokaalbezetting beter te plannen en de efficiëntie van de gebouwsystemen te verhogen. ‘Doordat het systeem de installaties afstemt op de gebruikspatronen, bespaar je veel energie.’
Efficiëntere inzet van personeel en bevoorrading
Het Truestate-platform biedt verschillende uitbreidingsmogelijkheden, bijvoorbeeld voor schoonmaak en catering. Van de Velde: ‘Een ruimte die niet in gebruik is, hoeft niet te worden schoongemaakt. Net zo kan het systeem de benodigde cateringvoorraad berekenen, tot op het niveau van de hoeveelheid kaassoufflés die er dagelijks in huis moet zijn.’ Zo is op allerlei vlakken een efficiëntieslag haalbaar.
Bouwen met een minimum aan CO2
Croonwolter&dros biedt twee mogelijkheden voor de productie van gebouwinstallaties: op locatie bij de klant of in de vorm van modules in de fabriek van ModuleMakers in Amersfoort. ModuleMakers is een zelfstandig bedrijf dat gelieerd is aan Croonwolter&dros en technische installaties voor Smart Energy-oplossingen produceert. Salesmanager Eric Oosterkamp: ‘Als we denken dat er bij de productie van de installatie extra besparing op het gebied van CO2 te behalen is, dan kiezen we altijd voor modulaire bouw.’
“Door de productie van installaties te standaardiseren op een centrale locatie verlagen we de kosten van de verduurzaming.”
~ Arvid Duijzer, manager ModuleMakers
Disruptief denken
‘De bouw van installaties in de vorm van gestandaardiseerde modules is echt een staaltje disruptief denken’, zegt ModuleMakers-manager Arvid Duijzer. ‘Daarbij laten we zien dat duurzaam denken een leuk spel is met een duidelijke win-winsituatie.’ In de fabriek in Amersfoort worden de gebouwsystemen opgebouwd en getest. Vervolgens worden de systeemmodules uit elkaar gehaald en op de projectlocatie aan elkaar geklikt tot een optimaal systeem.
Minder vervoer en verpakking
‘Door de productie van installaties te standaardiseren op een centrale locatie verlagen we de kosten van de verduurzaming’, legt Duijzer uit. ‘We hebben afspraken gemaakt met leveranciers over verpakkingsarme of -vrije aanlevering, zodat we minder afval produceren en minder tijd kwijt zijn met het uitpakken van alle onderdelen. Ook reduceren we de verkeersbewegingen en de bijbehorende CO2-uitstoot die technici en toeleveranciers normaal kwijt zijn aan het bouwen van een installatie op de projectlocatie met zeker 70 procent.’
Slimmer energie besparen
Volgens Smart Energy-manager Edwin Normann is warmte veruit de belangrijkste vorm van energieverbruik in Nederland. ‘Ook voor onderwijsinstellingen met hun grote gebouwen valt op dat gebied flinke winst te behalen.
‘Ook voor onderwijsinstellingen met hun grote gebouwen valt op dat gebied flinke winst te behalen. Voor een universiteitscampus is het bijvoorbeeld interessant om van gasgestookte warmte over te schakelen op een hybride warmtenet. Hierbij wordt warmte en koude vanuit ondergrondse bronnen gebruikt om de verschillende gebouwen te verwarmen. In combinatie met zonnepanelen kun je dan grotendeels zelfvoorzienend zijn.’ Oosterkamp vult aan: ‘Dat doen we bijvoorbeeld bij de Radboud Universiteit in Nijmegen. Zij hebben geïnvesteerd in een laagtemperatuurnetwerk, waarbij centraal opgewekte warmte vanuit een energiegebouw met een warmtepomp wordt rondgeleid langs de gebouwen op de campus.’
“Voor onderwijsinstellingen met hun grote gebouwen valt flinke winst te behalen.”
~ Edwin Normann, manager Smart Energy
Duurzame energie uit eigen bron
Croonwolter&dros gaat graag een stap verder dan alleen het leveren van oplossingen voor de energietransitie. Als Energy Service Company (ESCo) nemen ze het volledige proces van duurzame energieopwekking van de klant over. Of dat nu gaat om elektriciteit, warmte en koude, of een combinatie daarvan. Normann: ‘Welke vorm van energieopwekking de klant ook kiest, wij zorgen voor de investering, de installatie en de exploitatie. Hiermee verdient de klant het systeem binnen de looptijd terug vanuit de daarmee behaalde energiebesparing.’
“Welke vorm van energieopwekking de klant ook kiest, wij zorgen voor de investering, installatie en exploitatie, terwijl de klant het systeem binnen de looptijd terugverdient vanuit de behaalde energiebesparing.”
~ Edwin Normann, manager Smart Energy
Efficiëntere energieverdeling door slimme laadpalen
De meeste onderwijsinstellingen bevinden zich dicht bij treinstations en hebben maar weinig parkeergelegenheid. ‘Studenten en docenten rijden relatief weinig auto; zeker elektrische auto’s zijn er niet veel in deze sector’, zegt Mobility-expert Dieter Bos. Juist daarom zien zowel Bos als salesmanager Eric Oosterkamp ontwikkelingen op dit gebied.
‘Steeds meer mensen reizen met een elektrische fiets of scooter, en als elektrisch rijden straks goedkoper wordt, zal ook in het onderwijs het aandeel elektrische auto’s toenemen.’
Geen investering, wel de winst
In 2030 moet één op de tien parkeervakken voorzien zijn van een laadpaal. Om onderwijsinstellingen te helpen voldoen aan die verplichting biedt Croonwolter&dros een exploitatieregeling voor laadpalen. ‘De onderwijsinstelling hoeft dan alleen maar de parkeergarage aan ons te verhuren’, legt Bos uit. ‘Wij regelen de financiering, installatie en het onderhoud van de laadpalen. De investering verdienen we terug door de gewonnen kilowatturen.’
Winst maken met een smart grid
Oosterkamp: ‘In de toekomst zien we toepassingen van onze Mobility-oplossingen binnen een smart grid, waarbij zonnepanelen en autoaccu’s aan de systemen van het gebouw gekoppeld worden om pieken en dalen in de energiebehoefte op te vangen.’ Met slimme laadpalen kunnen elektrische auto’s namelijk ook energie teruggeven aan het net als er op dat moment te weinig energie beschikbaar is, of juist fungeren als energiebuffer voor overtollige energie op het net. Bos: ‘Op die manier kun je energie verkopen aan de netbeheerders of de teruggewonnen groene stroom in het onderwijsgebouw gebruiken. Vaak maken we daarmee ook winst. Die delen we dan uiteraard met de onderwijsinstelling.’
“Wij regelen de financiering, installatie en het onderhoud van de laadpalen. De investering verdienen we terug door de gewonnen kilowatturen.”
~ Dieter Bos, manager Mobility
Winst maken op hoog niveau
Onderwijsinstellingen lenen zich vanwege de omvang van hun gebouwen vaak uitstekend voor zonnepalen. ‘Toch zijn mbo’s, hbo’s en universiteiten vaak nog terughoudend vanwege de grote investering’, zegt Solar-consultant Martijn van Ek. ‘Een klein project van zo’n vierhonderd panelen kost al snel twee ton; bij een groter project ga je richting de miljoen. Dat is voor een onderwijsinstelling een enorme investering. Niet gek dus dat het ze weerhoudt, maar: de investering verdient zich ook snel terug. Met zonnepanelen maak je meestal zelfs winst op je dak.’
“De investering verdient zich snel terug. Met zonnepanelen maak je zelfs winst op je dak.”
~ Martijn van Ek, manager Solar
Aantrekkelijke exploitatieregeling
Met een exploitatieregeling verlaagt Croonwolter&dros de drempel om met zonne-energie te starten. Van Ek: ‘Dat doen we in de vorm van dakhuur: we huren het dak van de onderwijsinstelling tegen een vergoeding. Vervolgens regelen we het hele traject van ontwerp en contracten met verzekeraars tot installatie en onderhoud van de zonnepanelen.’ De panelen liggen dan zo’n vijftien jaar op het dak en de duurzame energie die ze in die tijd opwekken, wordt tegen vergoeding teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Op die manier verdient de investering zichzelf terug. ‘En de winst die we daarop maken, delen we uiteraard met de eigenaar van het dak.’
Zichtbaar duurzaam
Zonnepanelen worden in het onderwijs ook steeds vaker (deels) op de grond geplaatst. ‘Plaatsing op de grond is meestal een wens van de onderwijsinstelling, waarmee ze studenten en bezoekers willen laten zien dat ze zich hard maken voor duurzame energie’, weet salesmanager Eric Oosterkamp. ‘Jongeren vinden duurzaamheid steeds belangrijker en wordt nu al genoemd als een doorslaggevende factor in de keuze voor een opleiding.’
Radboud Universiteit Nijmegen
Croonwolter&dros stopt energie in de transitie
Croonwolter&dros heeft de kennis en techniek in huis om onderwijsinstellingen te ondersteunen met de energietransitie. Met laagdrempelige oplossingen en deskundig advies helpen we mbo’s, hbo’s en universiteiten te voldoen aan de overheidseisen voor 2023, 2030 en 2050. Want het klinkt misschien nog ver weg, maar het is dichterbij dan we vaak denken.