‘Spidermen’ monteren mega-glasgevel in Rijswijk
Dit artikel van Edo Beerda is overgenomen van de website van Cobouw (publicatiedatum 1-8-2017)
Abseilers sleutelen momenteel in het holst van de nacht de glasgevel van het nieuwe kantoorgebouw voor het European Patent Office (EPO) in Rijswijk in elkaar. Alleen ’s ochtends tussen 1 en 5 is er kraantijd voor de speciale monteurs op het volcontinu draaiende megaproject.
Montage van de eerste gevel gebeurt vanaf hefsteigers, maar de buitenste schil is een speciale klus. Nadat de tot 12 meter brede en 5,40 meter hoge gevelelementen op de grond zijn beglaasd, hijst de torenkraan ze omhoog. Abseilers kruipen vervolgens als Spidermen over het glimmende geveloppervlak, om de elementen met bouten vast te zetten.
Het is een bouwwerk waar je ‘s nachts dwars doorheen kunt kijken, maar dat overdag zijn omgeving weerspiegelt.
Ze werken in twee ploegen van vijf man. “Zo vullen we acht vakken per nacht”, vertelt Dorris van der Aa van AKS Bouw. “Voor ons ook een unicum.”
De ontwerpers van het nieuwe EPO-kantoor, de Franse architect Jean Nouvel (Ateliers Jean Nouvel, Parijs) en de Nederlandse architect Diederik Dam (Dam & Partners Architecten, Amsterdam), zagen voor hun geestesoog een bouwwerk waar je ‘s nachts dwars doorheen kunt kijken, maar dat overdag zijn omgeving weerspiegelt.
De reflectie voorkomt dat het gebouw verandert in een broeikas. AKS schreef als enige in met een geïsoleerde vliesgevel. Daarmee wist het de TBI-bouwcombinatie New Main BV (J.P. van Eesteren, Croon, Wolter& Dros) voor zich te winnen.
Doordat het gevelsysteem ragfijne aluminium kaders heeft, krijgen de zon, de wolken en het water van de onderliggende spiegelvijver vrij spel op het geveloppervlak. Een fraai beeld, maar wel uitdagend om te realiseren.
‘De gevel kan compleet wegvallen tegen de wolkenlucht’.
AKS koos een exclusief enkelglas van Saint-Gobain. Dankzij een zeer laag ijzergehalte heeft dit glas een extreem hoge transparantie. Naar de smaak van de architecten was dat nog niet voldoende.
Om de weerspiegeling van wolken en water compleet te maken ontwikkelde Saint-Gobain een speciale ‘Bright Silver’ coating. Die zorgt ervoor dat de gevel compleet kan wegvallen tegen de wolkenlucht. Het maakt de voorzetgevel uitermate prijzig. “Montage is standaardwerk, maar je moet niet teveel van dat glas uit je handen laten vallen”, grapt Van der Aa.
Opmerkelijk is dat de spouw tussen de voorzetgevelhuid en de gebouwgevel (‘de warme gevel’) liefst zes tot acht meter breed is. Terwijl het achterliggende gebouw maar een breedte van slechts dertien meter heeft. De open ruimte is met grote bakken met sedumplanten ingericht als binnentuin. De spouw draagt bij aan reductie van autogeluid vanaf de snelweg en aan de natuurlijke ventilatie van de kantoorruimtes. De ruimte is niet toegankelijk voor de gebouwgebruikers.
Van binnenuit oogt het gebouw als een glaspaleis.
Aan de kant van Rijswijk is de spouw slechts drie meter breed. Bijzonder aan deze zijde zijn de roestvrijstalen ‘vinnen’ die dwars over de gevel lopen. Die zorgen ervoor dat het water van de spiegelvijver tot boven wordt gereflecteerd. Doordat de vinnen gewelfd zijn wordt de complete omgeving weerspiegeld tot op de 28ste etage.
Van binnenuit oogt het gebouw als een glaspaleis. Niet alleen de vier gevels (63.000 m2), maar ook vrijwel alle binnenwanden (40.000 vierkante meter) rond de 150 meter lange gangen zijn uitgevoerd in glas. In de totaal 944 enorme gevelpanelen zitten in de ‘warme’ gevels ook nog een 1900 uitzetzakramen. Die enorme aantallen maken EPO het grootste project uit de geschiedenis van de Limburgse gevelbouwer.
‘Er wordt vaak gezegd dat de bouw niet innovatief is. Dit project bewijst het tegendeel.’
De bijzondere contractvorm maakt het nog uitzonderlijker. AKS hoeft alleen op papier aan te tonen dat het aan de kwaliteitseisen voldoet. Hoofdopdrachtgever New Main controleert steekproefsgewijs. “Zo worden wij zelf ook gecontroleerd door onze opdrachtgever EPO”, legt projectdirecteur Michel Hoogendoorn uit. “Er wordt vaak gezegd dat de bouw niet innovatief is. Dit project bewijst het tegendeel.”
Opdrachtgever EPO zette het project op de markt als een UAV-GC contract op basis van systeemgerichte contractbeheersing. Daarmee laat het letterlijk alles over aan de markt. Een bestek is er niet, de TBI-combinatie gebruikt een verificatiesystematiek met behulp van systems engineering om aan te tonen dat alles volgens de contracteisen gebeurt.
Eénmalige verliesvoorziening van 22,3 miljoen euro
Recentelijk maakte de bouwcombinatie bekend dat de complexiteit van het contract de belangrijkste reden is waarom voor het Rijswijkse project een éénmalige verliesvoorziening van 22,3 miljoen euro in de boeken is gezet.
‘Dit is zeker voor grote projecten de toekomst. En hier hebben wij veel geleerd’
Dat komt vooral door een onderschatting van de personele lasten, zegt Hoogendoorn. “Maar het betekent niet dat we een probleem hebben met geïntegreerde contracten. Dit is zeker voor grote projecten de toekomst. En hier hebben wij veel geleerd.”
Op het EPO-project is van ‘laatste-dagen-stress’ geen sprake, de bouwcombinatie levert gefaseerd op aan zichzelf. De fundering met zijn enorme poeren is apart geleverd, evenals het lichte vloersysteem van Slimline vloeren en de hoofddraagconstructie met zijn zware stalen vakwerkspanten.
‘De klant krijgt niet aan het einde van de rit een enorme bonnenberg te verwerken’.
“Het dwingt ons om ons voorin het proces goed te organiseren”, zegt Hoogendoorn. “En de klant krijgt niet aan het einde van de rit een enorme bonnenberg te verwerken. Voor iedereen beter dus.”
Na de eindoverdracht medio 2018 gaat EPO eerst zijn 1750 werknemers onderbrengen in het gebouw. Daarna sloopt de bouwcombinatie de oude EPO-toren (1972) en wordt de grote spiegelvijver aangelegd.