Machineveiligheid
CE-markering voor sluis of brug: 'infraproject is machine met stekker'
Een sluis of brug is een machine waarvoor een CE-markering is vereist – ‘Een infrawerk is ook een apparaat met een stekker en een stopcontact’ - De Europese veiligheidsrichtlijn is inmiddels verplicht bij renovaties en nieuwbouw van alle projecten met draaiende onderdelen. Sterker nog: de brug of sluis mag niet open als de CE-keuring niet op orde is.
Bij het sluizencomplex Eefde in opdracht van Rijkswaterstaat zijn zelfs twee CE-markeringen afgegeven. Croonwolter&dros trok daarbij samen op met Mobilis en TBI PPP in de combinatie Lock2Twente. Is zo’n CE-stappenplan een hoop gedoe of valt dat wel mee? Daar lukte het allebei en gelijktijdig met de oplevering van de bouwactiviteiten: Wat is het geheim van een goed CE-proces? Aan de hand van de oude en de nieuwe sluis van complex Eefde komen actuele vraagstukken aan de orde. CE-expert Marc Baks van Croonwolter&dros en werkvoorbereider Willem Varenbrink van Mobilis geven antwoord.
Waarom is een CE-markering nodig bij een brug of sluis?
Marc: ‘Alle machines moeten sinds 1995 een CE-markering hebben. Dus bij alle bouwprojecten waar iets in draait is markering verplicht. Vaak fungeert de bouwer als ‘fabrikant, maar regelmatig ook de opdrachtgever. Dan levert de bouwcombinatie het technisch dossier aan. Dat gaat over alle draaiende delen, maar ook over vluchtroutes, de noodstop en veiligheid van alle gebruikers.’
Willem: ‘Elke tunnel, sluis of brug wordt door ‘Europa’ gezien als machine: Kijk maar eens achter op een apparaat met een stekker, daar zie je ook het bekende CE-logo. Iedereen kent zo’n markering van de keukenmixer of de boormachine. Dit is iets complexer, maar het proces is in de basis hetzelfde. Alleen in de bouw gebeurt alles vaak buiten en bij een apparaat heb je een fabriek.’
Waar moet je extra op letten?
Marc: ‘Op de raakvlakken van je project. Tot waar loopt de machinegrens? Bij Eefde viel bijvoorbeeld ook het hekwerk op de vaste brug onder het technisch dossier.’
Wat is het geheim van een goede CE-markering?
Willem: ‘Zo snel mogelijk beginnen. Het is steeds vaker gebruikelijk om al in de aanbestedingsfase daar aandacht aan te besteden en daar afspraken over te maken. Laat het gehele proces voor CE gelijk op laten lopen met het bouwproces. En zorg dat de juiste onderaannemers en partners aanhaken. Als zij iets leveren of installeren, moeten die onderdelen ook voldoen aan alle eisen.’
Marc: ‘Het proces niet onderschatten. Meteen na gunning van een project moet een CE-expert aanhaken die het hele bouwproces meeloopt en monitort. De discussie ontstaat als ontwerp en bouw uiteen lopen. En dat gebeurt regelmatig, zeker bij renovatieprojecten. Het is bijna niet te voorkomen dat het ontwerp op de tekentafel afwijkt van wat buiten gebeurt. De werkelijkheid met de ondergrond, bestaande objecten en raakvlakken is bijna altijd net anders. Dat is ook leuk en uitdagend.’
Loopt het bouwproces naast het CE-proces?
Marc en Willem: ‘Ja. Idealiter lopen de fases helemaal gelijk op. Bij oplevering van de bouw, moet ook het technisch dossier compleet zijn. Het moet, want zonder CE-markering mag de weg, de tunnel of sluis niet open.’
Zien daarom veel partijen CE als complex en risicovol?
Marc: ‘Opdrachtgevers als Rijkswaterstaat, ProRail en de provincies staan voor een enorme renovatieopgave van kunstwerken en het aantal experts is schaars. Logisch dat daar meer aandacht voor is. Toch is het proces soepel te doorlopen met een duidelijk stappenplan en tussentijdse verificatie en validatie met de opdrachtgever. Er ontstaan makkelijk knelpunten als de bouw afwijkt van het ontwerp. Want dat moet ook weer kloppen met het CE-proces. Hoe meer veranderingen, hoe groter risico op ‘gedoe’, want tijd en geld spelen al snel een rol. Veiligheid is leidend. Het is daarom belangrijk dat de CE-expert een onafhankelijke positie krijgt en sterk in z’n schoenen staat. Dat heb ik wel geleerd. We hebben inmiddels veel ervaring en de aanpak bij de Afsluitdijk van Rijkswaterstaat is nauwelijks anders dan bij het Sluiscomplex Eefde, groot onderhoud bruggen en sluizen van de provincie Flevoland (GOBS) of nu het waterproject Roggebot N307 in opdracht ven Overijssel en Flevoland.’.’
Willem: ‘Discussie zie je vaak in de eindfase, vlak voor oplevering. Als je het stappenplan goed doorloopt, is dan ook het hele CE-proces met alle documenten voltooid. Dossier klaar en een strik eromheen, maar de werkelijkheid is vaak dat er dan nog losse eindjes zijn. Het is van groot belang om gedurende het hele proces ook de eindgebruikers en beheerders te betrekken. Het is zodoende ook een deel verwachtingsmanagement. Zo voorkomen we ook dat opleverpunten, aanpassingen aan het eind van het proces aan het licht komen en zo het CE proces vervuilen.’
Hoe hebben jullie de CE-markering bij Eefde op tijd kunnen halen?
Marc: ‘Eerst is de nieuwe Noordersluis gebouwd en daarna is de monumentale Zuidersluis gerenoveerd. Binnen zes weken na gunning hebben we een eerste plan van 70 kantjes opgeleverd waarin beschreven is hoe deze ‘machines’ veilig kunnen draaien. Machineveiligheid was bij de sluis toprisico voor onze opdrachtgever Rijkswaterstaat. Terecht dat daar zoveel aandacht aan is besteed. En het is allemaal gelukt. Daar mogen we best trots op zijn. Het toverwoord is pragmatisch. Want wat doe je bij een brugleuning uit de jaren dertig die net te laag is. Daar hebben we zelfs het Bouwbesluit uit de vorige eeuw bij gehaald. Eigenlijk mag je een monument niet aanpassen, toch hebben we op de sluisdeur een bordes gemaakt om veilig te kunnen hijsen. Of hoe ga je om met de monumentale torens die niet allemaal 100% recht staan. Het is steeds afwegen en overleggen. Dan bedenk je samen een goede oplossing, de beste die past bij de omstandigheden.’
Wat geef je mee voor andere projecten?
Willem en Marc: ‘Het allerbelangrijkste is: Begin op tijd. Dus direct na gunning en eigenlijk al in de tender. Ook belangrijk is om zo min mogelijk te wijzigen zodat de processen gelijktijdig oplopen.’