Wereldse Verhalen - Cor Jongenengel
Croonwolter&dros viert dit jaar 150 jaar vakmanschap en innovatie. Maar achter deze indrukwekkende mijlpaal schuilen de verhalen van mensen die het bedrijf hebben gevormd. Een van deze mensen is Cor Jongenengel, een man met een rijk verleden bij Croonwolter&dros en een diepgewortelde trots op zijn werk en nalatenschap.
In dit interview deelt hij zijn persoonlijke herinneringen, inzichten en lessen. Het is een verhaal van hard werken, grenzen verleggen en een onvergetelijke bijdrage leveren aan generaties die volgen. Cor werkte niet alleen met zijn handen, maar vooral met zijn hart. Zijn verhaal weerspiegelt de essentie van wat het bedrijf al 150 jaar zo bijzonder maakt: een plek waar vakmanschap en menselijkheid hand in hand gaan.
Kun je vertellen hoe je carrière bij Croonwolter&dros begon?
"In 1958 begon ik bij Croon, nadat ik jarenlang bij een kleiner bedrijf had gewerkt. Daar had ik het enorm naar mijn zin, maar door omstandigheden moest ik verder kijken. Ik wilde eigenlijk nooit voor een groot bedrijf werken, maar Croon trok me aan door de verhalen van bekenden. Samen met een paar collega’s solliciteerde ik en op 16 december 1958 begon ik – vlak voor Kerst. Mijn eerste klus was op de marinebasis in Hellevoetsluis. Dankzij mijn achtergrond als radar monteur in militaire dienst én mijn ervaring op marinekazernes voelde ik me daar meteen op mijn plek. De leidinggevenden werkten toen nog anders dan nu; ze stonden met de handen in de zakken terwijl wij keihard aan het werk waren. Maar dat deerde mij niet. Ik hield ervan om door te pakken en mijn kennis te delen met anderen."
Waarom koos je destijds voor dit vak?
"Ik kwam per toeval in de elektrotechniek terecht. Mijn familie zei: 'Elektromonteur is een vak van de toekomst.' Hoewel ik droomde van een carrière in de bouw, groeide ik in dit vak door hard werken en viel ik op. Binnen drie jaar kreeg ik al leiding over grote projecten."
Welke projecten zijn je het meest bijgebleven?
"Er zijn zoveel projecten waar ik trots op ben, maar enkele springen eruit. Zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken en Justitie en het hoogbouwproject in Groningen waar torens werden opgevijzeld. Dat was een technisch hoogstandje hoor! Mijn laatste grote werk, het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam, was bijzonder. Ik weet nog goed hoe ik daar de jongere monteurs probeerde te begeleiden, niet door met woorden te wijzen, maar door het juiste voorbeeld te geven. Dat had meer impact dan wat ik ooit had kunnen zeggen. Het waren kleine gebaren, maar ze lieten zien wat vakmanschap en verantwoordelijkheid betekenen."
Wat maakte werken bij Croonwolter&dros bijzonder?
"Voor mij waren het vooral de mensen en de mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen. Maar er zijn ook momenten die me altijd bijblijven, zoals mijn eerste keer dat ik vroeg om opslag. Ik was net getrouwd, mijn vrouw was in verwachting en ik verdiende 54,5 gulden per week. Mijn opzichter zei: 'Jongen, daar kun je toch geen gezin van onderhouden.' Hij gaf haar toen tien gulden om iets moois voor de baby te kopen. Dat gebaar is mij altijd bijgebleven. Ik had het ontzettend naar mijn zin, maar toen ik op een project de leiding kreeg, vond ik het tijd voor opslag. Ik vroeg om 35 cent per uur extra en zei: 'Als ik geen opslag krijg, is dit mijn laatste maand.' Uiteindelijk kreeg ik geen 35 cent, maar 25 cent per week erbij. Dat voelde geweldig! Bij het bedrijf was het duidelijk: opslag ging hand in hand met een hogere functie, en zo groeide ik mee met mijn verantwoordelijkheden. Het ging mij nooit om het geld, maar ik wilde mijn gezin goed kunnen onderhouden.
Mijn gezin heeft een belangrijke rol gespeeld in mijn trots op het werk. Meindert, mijn zoon, werkt nu al 39 jaar bij Croonwolter&dros. Hoewel hij een opleiding tot geschiedenisleraar had afgerond, kon hij geen baan vinden in dat vakgebied. Ik vroeg Koster, mijn toenmalige directeur of mijn zoon bij ons kon komen werken. Wel zei ik tegen Meindert: 'Als je bij mijn bedrijf komt werken, dan wil ik niet dat je langer dan vijf jaar dezelfde functie doet.' En dat heeft hij ter harte genomen. Meindert gaf zelf ook les aan de Hogeschool Rotterdam. Het bedrijf steunde hem daarin en betaalde zelfs zijn salaris terwijl hij lesgaf, omdat ze wisten dat hij op die manier nieuw talent naar ons kon brengen. De directeur zei zelfs: 'Toen Meindert hier kwam, dachten we hem iets te kunnen leren, maar uiteindelijk hebben wij vooral van hem geleerd.' Dat maakte me zo trots als een pauw.
Ik ben ook ontzettend dankbaar voor de vele mooie projecten en collega’s. Ik heb gewerkt aan grote projecten met jonge monteurs en heel ervaren mensen, zoals Jan Hol, Hans Boere sr. en Jan Boverhof. Die jongens wilden écht werken en hebben mooie dingen neergezet. Met sommigen, zoals Leen van den Berge en Bert Hoogendijk, heb ik nog steeds contact. Die jongens kwamen bij ons werken toen ze ook 16 of 17 jaar waren en volgend jaar gaan ook zij met pensioen. Een paar maanden geleden ben ik nog uitgenodigd om de tunnel onder de Rotte door te rijden, samen met mijn zoon. Ik was een van de eersten die, ondanks dat ik niet meer bij het bedrijf werk, die tunnel mocht zien. Dat voelde als een bijzondere eer. Het zijn dit soort momenten, samen met de mensen en de herinneringen, die mijn tijd bij Croonwolter&dros zo bijzonder maakten."
Welke lessen heb je geleerd in je carrière?
"De belangrijkste lessen die ik in mijn carrière heb geleerd, zijn dat je met hard werken, eerlijkheid en goed samenwerken heel ver komt. Ik geloofde altijd in het goede voorbeeld geven. Als er iets mis was, pakte ik het meteen aan zonder er veel woorden aan vuil te maken. Zo probeerde ik jonge monteurs ook te leren hoe belangrijk verantwoordelijkheid en zelfstandigheid zijn. Bijvoorbeeld, op mijn laatste grote werk, het Sophia Kinderziekenhuis, maakten de jongens er een zooitje van in de schaftkeet. In mijn eigen schafttijd ging ik daarheen, ruimde stilletjes op en liep weer weg. Dat sprak vaak meer dan wat ik kon zeggen. Zelfstandigheid leren doe je door mensen het vertrouwen te geven en hen te laten doen. Ik herinner me een jongen van 18 jaar die ik een hele verdieping liet aanpakken. 'Jij gaat dat gewoon doen,' zei ik. En hij deed het. Zo leer je het meest. Die lessen heb ik altijd meegenomen. Toen ik bij Croon kwam, kreeg ik snel verantwoordelijkheid over grotere projecten en probeerde ik mijn collega’s op dezelfde manier te begeleiden. Maar ik was nooit iemand die zomaar alles pikte, ook niet van een directeur. Ik had altijd mijn woordje klaar en durfde een weerwoord te geven als ik het ergens niet mee eens was. Toch heb ik wel altijd geprobeerd rechtvaardig en eerlijk te blijven. Kortom, wat ik heb geleerd: werk hard, wees eerlijk en geef anderen de kans om te groeien. Problemen moet je direct aanpakken en altijd blijven kijken naar wat iemand wél kan."
Hoe kijk je terug op je tijd bij Croonwolter&dros?
"Met ontzettend veel trots. Croonwolter&dros gaf me kansen om mezelf te bewijzen en gaf groeimogelijkheden die ik elders waarschijnlijk niet had gekregen. Ik begon als monteur en groeide door tot hoofd montageleider. Dat ging niet vanzelf; ik heb altijd hard gewerkt. Het was een prachtige tijd waarin ik niet alleen technisch ben gegroeid, maar ook als mens.
Soms moest ik mijn ambities verdedigen, zoals die keer dat ik te horen kreeg dat ik niet meer dan 15 monteurs mocht aansturen. Ik schreef een brief waarin ik vroeg om grotere verantwoordelijkheden. 'Geef mij dan maar een team met meer mensen, dan kan ik mezelf bewijzen,' zei ik. En dat heb ik gedaan. Het vertrouwen dat ik kreeg, gaf me de ruimte om te groeien. Het was een prachtige tijd die ik met dankbaarheid koester."
Waar ben je het meest trots op?
"Als ik terugkijk, ben ik het meest trots op wat we samen hebben bereikt. Niet zozeer op mezelf, maar op hoe ver ik ben gekomen met alleen de ambachtsschool als basis. En ik ben trots op de monteurs met wie ik heb mogen werken. Door het goede voorbeeld te geven, zag ik dat zij bereid waren om keihard mee te werken. Die inzet en samenwerking maakten het verschil. Ik heb 36 jaar met veel plezier gewerkt. Het werk voelde nooit als een last, het was juist een plek waar ik mezelf kon ontwikkelen en waar ik mooie herinneringen heb opgebouwd. Ik ben ook trots op mijn betrokkenheid buiten het werk. Volgend jaar hoop ik 75 jaar lid te zijn van de CNV-bond. Dat is altijd belangrijk voor me geweest. Ik leef nog steeds mee met wat er allemaal speelt op de werkvloer, ook bij Croonwolter&dros. Het lidmaatschap van de bond heb ik mijn kinderen ook altijd aangeraden; het geeft je een stem en maakt je sterker. Het zijn al deze ervaringen samen – de samenwerking, het harde werken maakte mijn tijd mooi bij Croon."
Wat zou je huidige en toekomstige generaties mee willen geven?
"Probeer zo goed mogelijk met elkaar om te gaan en geef altijd zelf het goede voorbeeld. Als er problemen zijn, praat ze meteen uit. Werk hard, blijf eerlijk en zie je collega’s als familie."